Cor Medico - Ne dëgjojmë zemrën tuaj

Përparimet/Avancimet në mjekësi në dekadat e fundit kanë çuar në mundësinë e zbulimit të hershëm të sëmundjeve malinje falë zhvillimit të shpejtë të metodave diagnostikuese. Për më tepër, përparimet në trajtimin e pacientëve kanë çuar në rritjen e shkallës së mbijetesës dhe shpëtimit, si dhe në shërimin nga kanceri.

Përdorimi i terapive të reja moderne në trajtimin e pacientëve ka kontribuar në dyfishimin e shpëtimit të pacientëve që vuajnë nga sëmundjet malinje në krahasim me vitet e ’70, por përdorimi i tyre çon në efekte të shumta anësore që ndikojnë jo vetëm në cilësinë e jetës, por edhe mund të shkaktojnë zhvillimin e një lloji tjetër të sëmundjes në popullatë. Ndër efektet anësore më shqetësuese janë zhvillimet e padëshiruara kardiovaskulare, të cilat edhe pse nuk janë të shpeshta, megjithatë mund të sjellin pasoja të rënda për shëndetin e pacientëve dhe në disa raste është e nevojshme të ndryshohet zgjedhja e kimioterapisë.

Kardio-onkologjia është një degë relativisht e sapo zhvilluar e mjekësisë që i kushtohet zbulimit, monitorimit dhe trajtimit të sëmundjeve kardiovaskulare që shfaqen si rezultat i kimioterapisë, imunoterapisë dhe radioterapisë te pacientët që vuajnë nga sëmundje malinje. Kardiotoksiciteti paraqet çdo dëmtim të sistemit kardiovaskular të shkaktuar nga përdorimi i llojeve të ndryshme të terapisë kundër sëmundjeve malinje. Ndër efektet anësore më të shpeshta janë: shfaqja e presionit të lartë të gjakut, funksioni i parregullt i zemrës – aritmia, dobësimi i muskujve të zemrës që çon në insuficiencë kardiake, sulmi në zemër, tromboza e venave të thella ose tromboembolia pulmonare. Në disa raste, shfaqja e kardiotoksicitetit mund të kufizojë përdorimin e terapive efektive antikancerogjene. Është e rëndësishme të theksohet se këto terapi janë vërtetuar se trajtojnë lloje të ndryshme kanceri dhe frika nga efektet anësore nuk duhet t’i pengojë pacientët të marrin regjimet terapeutike më të përshtatshme për sëmundjen e tyre. Është po aq e rëndësishme të theksohet se kardiotoksiciteti nuk do të ndodhë në çdo pacient që merr këtë lloj terapie. Shumica e pacientëve do të kalojnë nëpër regjime të ndryshme terapeutike pa komplikime kardiovaskulare.

Roli i kardio-onkologjisë është, ndër të tjera, t’u mundësojë pacientëve trajtimin sa më të mirë antikancerogjen, pa shkaktuar asnjë dëmtim të sistemit kardiovaskular. Për këto arsye, rekomandohet që çdo pacient tek i cili është planifikuar trajtimi për një sëmundje malinje të vlerësohet për rrezikun e komplikimeve të mundshme kardiovaskulare.

Gjithashtu, çdo pacient gjatë trajtimit duhet të monitorohet për zbulimin e hershëm dhe në kohë të efekteve të mundshme kardiotoksike, por edhe kontrolle të herëpashershme duhet të bëhen pas përfundimit të trajtimit sepse disa lloje të terapisë (p.sh. radioterapia) mund të shkaktojnë kardiotoksicitet të vonshëm. , në situata të caktuara dhe shumë vite pas përfundimit të trajtimit. Prandaj, një qasje multidisiplinare është jashtëzakonisht e rëndësishme në menaxhimin e pacientëve në mënyrë që të ofrohet trajtimi më efektiv. Çdo pacient duhet të marrë informacion për përfitimet e mundshme të terapisë së planifikuar, por edhe për efektet e mundshme anësore të saj që lidhen me zemrën dhe qarkullimin.

Konsultimi me një kardiolog nuk është i nevojshëm për të gjithë pacientët që do të fillojnë trajtimin. Në ata pacientë që nuk kanë ose kanë rrezik minimal për të zhvilluar ndonjë formë kardiotoksiciteti, nuk ka nevojë për hetime të mëtejshme apo vizitë te një kardiolog specialist. Por nëse ekziston rreziku i zhvillimit të kardiotoksicitetit, atëherë ekipi mjekësor do të caktojë ekzaminime shtesë kardiake, dhe nëse është e nevojshme, një konsultë me një kardiolog specialist.

Një pjesë e madhe e këtyre hetimeve bëhen fillimisht para fillimit të trajtimit për të vlerësuar rrezikun bazë, por edhe për të parë nëse do të ndodhë ndonjë ndryshim në të ardhmen.

Testet kardiake më të zakonshme përfshijnë: elektrokardiogramën (EKG), biomarkerët kardiak (përmes gjakut), ekzaminimin ekokardiografik dhe në disa raste rezonancën magnetike të zemrës dhe tomografinë kompjuterike të zemrës. Sipas rrezikut bazë të vlerësuar, pacientët klasifikohen në tre grupe, një grup me rrezik të ulët, një grup me rrezik të ndërmjetëm dhe një grup me rrezik të lartë.

Në grupin me rrezik të lartë, përveç monitorimit të shpeshtë të funksionit të zemrës, rekomandohet konsultimi me kardiologun specialist përpara fillimit dhe gjatë trajtimit. Në pacientë të caktuar të këtij grupi, për të zvogëluar rrezikun, mund të përshkruhet një terapi që do të çojë në zvogëlimin e dëmtimit të mundshëm – terapi kardioprotektive.

Çfarë mund të bëj për të reduktuar rrezikun e kardiotoksicitetit? Një mënyrë jetese e shëndetshme mund të minimizojë rrezikun e zhvillimit të problemeve të zemrës/qarkullimit. Ushqimi i shëndetshëm, reduktimi i peshës në rast obeziteti, aktiviteti i rregullt fizik, si dhe lënia e duhanit dhe reduktimi i marrjes së alkoolit rekomandohen për të gjithë pacientët që fillojnë trajtimin.

Gjithashtu, respektimi i terapisë së zemrës (nëse pacienti ka një sëmundje të njohur) është gjithashtu i nevojshëm gjatë trajtimit të sëmundjes malinje. Nëse kam një problem me zemrën, a është e sigurt të marr terapinë e rekomanduar kundër kancerit? Pacientët me sëmundje të mëparshme të zemrës kanë më shumë gjasa të zhvillojnë kardiotoksicitet. Por në shumicën e rasteve, kjo nuk është arsye për të mos filluar me terapinë më optimale. Në këto situata, vendimi zakonisht merret në mënyrë ekipore, në bashkëpunim të ngushtë ndërmjet onkologut dhe kardiologut. Pastaj pacientit duhet t’i shpjegohen të gjitha rreziqet dhe përfitimet e mundshme të terapisë së planifikuar përpara se ta fillojë atë.

Simptomat më të zakonshme për t’u kujdesur janë:

• Dhimbje gjoksi
• Frymëmarrje e rëndë
• Ënjtje e këmbëve (një ose të dyja)
• Marramendje, të fikët
• Lodhja
• Palpitacionet e zemrës

Në këtë rast, është e nevojshme të konsultoheni me një mjek.

Në rast të zhvillimit të çfarëdo forme të kardiotoksicitetit, ekipi mjekësor mund të vendosë të vazhdojë të njëjtin trajtim, por me monitorim të shpeshtë, të ndërpresë përkohësisht trajtimin ose të ndryshojë përgjithmonë trajtimin dhe të bëjë një zëvendësim me një lloj tjetër terapie.

Kujdesi kardio-onkologjik pas përfundimit të trajtimit

Në raste të rralla, trajtimi antikancerogjen mund të shkaktojë dëme që do të shfaqen muaj apo edhe vite pas përfundimit të trajtimit. Në situata të tilla, manifestimet më të shpeshta janë: insuficienca kardiake, sëmundja e arterieve koronare, presioni i lartë i gjakut, aritmitë dhe sëmundjet e valvulave.
Prandaj, pas përfundimit të trajtimit, në varësi të rrezikut, rekomandohet ndjekja e mëtejshme, e cila mund të jetë çdo disa muaj ose një herë në vit.